Thursday, July 25, 2013

Quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ trong một châu Á - thanh bình Dương năng động và thịnh vượng (*)

Thưa tấn sĩ John Hamre, chủ toạ, giám đốc điều hành trọng điểm Nghiên cứu Chiến lược và quốc tế Hoa Kỳ,
Thưa các quý vị và các bạn,

Tôi vui mừng tới thăm và phát biểu với các quý vị tại trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và quốc tế Hoa Kỳ (CSIS). Trong khán phòng hôm nay, tôi được biết nhiều học giả có tăm tiếng, nhiều vị đã có mối quan hoài lâu dài với Việt Nam. Nhiều vị đã và đang có những đóng góp rất quan trọng cho mối bang giao giữa Việt Nam và Hoa Kỳ. Xin gửi tới các quý vị lời chào trân trọng và lời cảm ơn thật tâm nhất.

Tôi đánh giá cao vai trò của CSIS, với tư cách là một trung tâm học thuật, nghiên cứu chiến lược hàng đầu ở Hoa Kỳ và trên thế giới, trong việc tăng cường hội thoại, hiểu biết giữa chính giới, học giả và quần chúng. # Các nước, cũng như đóng vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao nhận thức về các vấn đề liên hệ đến an ninh, hòa bình, ổn định và thịnh vượng trên thế giới. Đó là những quan tâm và ích lợi mà sờ soạng các nước đều san sớt. Đây chính là nguyên tố quan yếu và rất cấp thiết để xúc tiến sự hợp tác và phát triển của mối quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ trong giai đoạn tới.

Tôi muốn san sẻ một số nghĩ suy về quang cảnh của khu vực châu Á - Thái Bình Dương và quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ trong quang cảnh đó.

Vai trò đầu tàu trong liên kết kinh tế thế giới

Những chuyển dịch sâu sắc, chưa từng có trên toàn cầu trong hơn một thập kỷ qua khẳng định, trong thế kỷ 21, khu vực châu Á - Thái Bình Dương tiếp tục là khu vực phát triển năng động nhất và đóng vai trò đầu tàu trong kết liên kinh tế thế giới. Đây là khu vực tập kết 10 trong số 20 nền kinh tế lớn nhất, với tỉ trọng thương mại xuyên yên bình Dương hiện đã chiếm 2/3 thương nghiệp toàn cầu, đóng góp gần 40% tăng trưởng toàn cầu.


Chủ toạ nước Trương Tấn Sang gặp chủ toạ Ngân hàng Thế giới (WB), ông Jim Yong Kim - Ảnh: TTXVN

Châu Á - Thái Bình Dương ngày nay đang đem lại dịp cho quơ các nhà nước trên thế giới. Hoa Kỳ cùng san sớt bờ biển yên bình Dương, châu Âu với những mối liên hệ lịch sử, các nước ven bờ Ấn Độ Dương gắn chặt với Thái Bình Dương qua eo biển Ma-lắc-ca. Sự thịnh vượng kinh tế của mỗi nước tại khu vực - dù đó là Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, hay Ấn Độ và các nước ASEAN - đều đóng góp cho sự thịnh vượng chung của cả khu vực. Và ngược lại, một châu Á phồn vinh cũng tạo đà mạnh mẽ cho sự phát triển của mỗi nước trong khu vực. Sự phát triển của khu vực gắn liền với phần còn lại của thế giới. Do đó, việc các nước lớn đặt châu Á - thái hoà Dương ở vị trí ưu tiên trong chính sách của mình là điều thế tất.

Những nhịp to lớn mà châu Á - yên bình Dương đem lại đang thúc đẩy xu hướng hợp tác, kết liên năng động. Các diễn đàn khu vực và liên khu vực như APEC, ASEM tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong liên kết giữa các nước ven bờ yên bình Dương với châu Á, giữa châu Âu với châu Á. Trong vài năm gần đây, bên cạnh việc khai triển các hiệp định thương nghiệp tự do (FTA) song phương và đa phương đã ký kết, các nước cũng đang xúc tiến mạnh mẽ các kết liên kinh tế mới sâu rộng hơn rất nhiều về cấp độ, quy mô và không gian kinh tế, như hiệp nghị đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), hiệp nghị Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) và Khu vực thương nghiệp tự do Đông Bắc Á. Tất cả các kênh kết liên này sẽ chiếm tỉ trọng lớn và sẽ đem đến những thay đổi đáng kể trong nền kinh tế toàn cầu, góp phần tạo động lực phát triển mới, song song mở ra triển vọng hướng tới một khu vực thương nghiệp tự do chung cho toàn khu vực châu Á - thăng bình Dương (FTAAP). Có thể nói, việc thực hành thành công các kết liên này có tầm quan trọng chiến lược với thảy chúng ta.

Đảm bảo môi trường ổn định để hiện thực hóa tiềm năng

Thưa các quý vị,

Những tiềm năng của khu vực là khôn xiết to lớn. Thế nhưng, những tiềm năng đó có trở nên hiện thực hay không phụ thuộc vào môi trường hòa bình, an ninh khu vực. Đảm bảo một môi trường hòa bình, ổn định, ngăn chặn và kiểm soát các xung đột là bổn phận chung của các nước trong và ngoài khu vực.

Việc xây dựng và củng cố một cấu trúc khu vực nhằm tăng cường hợp tác, kết nối giữa các nước về kinh tế, thương nghiệp, chính trị, an ninh, văn hóa, từng lớp chính là sự đảm bảo hữu hiệu nhất cho hòa bình và thịnh vượng. Nằm ở trọng tâm của khu vực trải rộng từ yên bình Dương tới Ấn Độ Dương và là cầu nối giữa các cường quốc, các nước vừa và nhỏ, ASEAN có vị trí khôn cùng quan yếu trong các tiến trình hợp tác ở châu Á. Chính nên mà các nước đều dấn vai trò trọng điểm của Hiệp hội ASEAN trong cấu trúc khu vực đang định hình.

Để đảm bảo môi trường hòa bình, an ninh và phát triển, ASEAN sẽ tăng cường hoạt động của cơ chế, diễn đàn, thúc đẩy việc xây dựng và thực hiện các dụng cụ, chuẩn mực, luật lệ. Trong vấn đề an ninh, an toàn và tự do hàng hải, ASEAN bền chí thúc đẩy hội thoại, xây dựng lòng tin, thực hành đầy đủ DOC, giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, quý trọng pháp luật quốc tế và Công ước Liên Hợp quốc về Luật Biển 1982. Việc ASEAN và Trung Quốc mới đây đạt được đồng tình về phát động tham vấn chính thức nhằm hướng tới Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC) là dấu hiệu tích cực ban đầu và cần đấu được thúc đẩy.

Về kinh tế, ASEAN là giao điểm của nhiều mạng kết nối kinh tế - thương nghiệp tại châu Á - yên bình Dương. ASEAN sẽ chũm hơn nữa nhằm gắn kết các hiệp nghị thương nghiệp tự do song phương cũng như đa phương, thúc đẩy việc hướng tới một khu vực thương mại tự do chung cho toàn khu vực. Xu thế hướng tới liên kết khu vực chặt chịa sẽ là chất xúc tác mạnh mẽ cho các mối quan hệ kinh tế và lợi. Đan xen giữa các nước, một đảm bảo cho hòa bình, ổn định và thịnh vượng lâu dài.

Các nước lớn luôn có vai trò quan trọng trong các mối quan hệ quốc tế, trong các cơ chế đa phương và tại châu Á - Thái Bình Dương. Tăng cường quan hệ với các nước đối tác quan yếu luôn là một ưu tiên của ASEAN cũng như Việt Nam. Trong việc xử lý các vấn đề an ninh, điều mà ASEAN mong muốn là hòa bình, ổn định được duy trì, các cơ chế khu vực phát huy vai trò, pháp luật quốc tế được trọng. Chúng tôi mong muốn tuốt tuột các cường quốc đóng góp một cách có trách nhiệm vào cố gắng chung này. Hiệp hội sẽ không trở nên phương tiện cho bất cứ sự đối đầu và chia rẽ nào, một điều sẽ không đem lại ích lợi cho bất kỳ nhà nước nào, dù lớn hay nhỏ.

Trong bối cảnh đó, việc xây dựng thành công Cộng đồng ASEAN tự cường vào năm 2015 đã trở thành ưu tiên số một của các nước thành viên Hiệp hội. Đối với Việt Nam, đây là một nội hàm khôn xiết quan yếu trong đường lối đối ngoại chúng tôi. Chúng tôi đã và sẽ tham dự vào các hoạt động của ASEAN một cách chủ động, hăng hái và có nghĩa vụ, gắn lợi. Nhà nước của mình với lợi ích chung của Hiệp hội nhằm củng cố vai trò, vị thế của ASEAN, duy trì và tăng cường đoàn kết, đồng thuận nội khối. Có như vậy, ASEAN mới có đủ sức mạnh, tự cường để xây dựng thành công Cộng đồng. Chúng tôi cũng sẽ cùng các nước phấn đấu đưa Hiệp hội trở nên hạt nhân trọng điểm trong tiến trình hợp tác khu vực, tăng cường mối quan hệ tương tác sâu rộng với các nước đối tác nhằm phục vụ các đích và lợi ích chung.

Xác lập quan hệ Đối tác toàn diện

Thưa các quý vị,

Trong lòng một khu vực châu Á - thanh bình Dương năng động và giàu tiềm năng, mối quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ đã thực thụ được mở rộng và nâng tầm trên nhiều lĩnh vực, cả bề rộng, bề sâu cũng như hiệu quả của các lĩnh vực đó. Nếu nhìn lại cả chặng đường dài lịch sử, chúng ta mới thấy được những bước tiến, những thành quả trong quan hệ hai nước ngày nay là rất có ý nghĩa.

Như các quý vị có thể đã biết, cách đây 100 năm, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt chân lên đất nước Hoa Kỳ trên con đường đi tìm tự do và độc lập cho dân tộc mình. Người đã chia sẻ những khát vọng chung của loài người, được Tổng thống Hoa Kỳ Thomas Jefferson nêu trong Tuyên ngôn 1776 khai sinh ra nước Hợp chúng quốc Hoa Kỳ: đó là khát vọng được sống, bình đẳng, tự do và hạnh phúc. Tháng 2.1946, không lâu sau khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư cho Tổng thống Hoa Kỳ Truman, thổ lộ mong muốn hai dân tộc cùng dựng xây mối quan hệ “hiệp tác đầy đủ”. Trải qua những thăng trầm của lịch sử, năm 1995, hai nước đã chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao, mở ra một chương mới trong quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ.

Đối với Việt Nam, việc tăng cường quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ nằm trong đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa dạng hóa, đa phương hóa, chủ động và hăng hái hội nhập quốc tế, đưa các mối quan hệ với các đối tác quan yếu đi vào chiều sâu, ổn định. Sáng bữa nay, tôi đã có cuộc hội đàm với Ngài Tổng thống Obama. Tôi vui mừng thông báo với các bạn, Việt Nam và Hoa Kỳ đã nhất trí xác lập phạm vi quan hệ Đối tác toàn diện. Theo đó, cộng tác giữa hai nước sẽ bao gồm bít tất các lĩnh vực: chính trị - đối ngoại, kinh tế, thương mại, đầu tư, giáo dục, khoa học - công nghệ, quốc phòng - an ninh. Chúng ta sẽ tiếp tục hình thành những cơ chế đối thoại và cộng tác với những chương trình cụ thể nhằm đưa quan hệ hai nước đi vào chiều sâu và phát triển bản chất.


Hai nhà lãnh đạo đã quyết định xác lập quan hệ Đối tác toàn diện Việt - Mỹ - Ảnh: AFP

Một nội dung quan yếu nữa là Việt Nam và Hoa Kỳ đã tái khẳng định quyết tâm và cam kết cùng các nước thành viên kết thúc thương thảo TPP theo lịch trình đã đề ra, hướng tới một hiệp nghị thăng bằng vì phát triển. Với việc hướng tới tham dự vào kết liên kinh tế quan trọng hàng đầu này, Việt Nam tiến một bước lớn trên con đường hội nhập quốc tế toàn diện, đồng thời đóng góp vào sự năng động, phồn vinh của khu vực. Chúng tôi mong muốn hiện thực hóa những ích về thương nghiệp, đầu tư, công nghệ, tiếp cận các công đoạn cao hơn của chuỗi giá trị và cung ứng ở khu vực và trên toàn cầu, tạo việc làm và góp phần bảo đảm an sinh tầng lớp, nâng cao chất lượng cuộc sống của mọi người dân. Việc dự TPP cũng góp phần xúc tiến việc tái cơ cấu nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng và cải thiện môi trường kinh dinh tại Việt Nam. Cố nhiên, quá trình này không hề đơn giản với một nước đang phát triển như Việt Nam. Bên cạnh nạm cao độ của chúng tôi thì sự linh hoạt và hợp tác của Hoa Kỳ cũng là yếu tố rất quan trọng.

Chúng tôi nhận thức rõ rằng mối quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ phát triển ổn định, lâu dài, thực chất không chỉ có ý nghĩa quan yếu đối với mỗi nước mà còn có tầm quan trọng đối với hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực. Chúng tôi hoan nghênh cam kết của Tổng thống Obama tiếp chuyện chính sách tăng cường cộng tác với châu Á - thái hoà Dương vì hòa bình, ổn định, hợp tác ở khu vực; coi ASEAN là trụ cột chính trong chính sách này, ủng hộ vai trò trọng điểm của ASEAN trong cấu trúc khu vực và giãi bày sự ủng hộ đối với việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông. Bên cạnh khuôn khổ TPP, Việt Nam sẽ đẩy mạnh hợp tác với Hoa Kỳ trên nhiều diễn đàn khác nhau, trong đó có các cơ chế của ASEAN, hiệp tác Tiểu vùng Mê Công, Cấp cao Đông Á và APEC.

Dĩ nhiên, hai nước sẽ tiếp phải giải quyết những vấn đề còn tồn tại. Là một dân tộc có truyền thống hòa hiếu, Việt Nam chủ trương “gác lại quá cố và hướng tới tương lai”. Trong bất cứ mối quan hệ quốc tế nào, việc tồn tại các bất đồng và dị biệt là điều thông thường. Việc chúng ta cần làm là xây dựng lòng tin, xây dựng quan hệ trên nguyên tắc tôn trọng độc lập, chủ quyền, đồng đẳng, thể chế chính trị và cùng có lợi.

Nhìn lại lịch sử quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, việc xác lập quan hệ Đối tác toàn diện hôm nay là kết quả của một quá trình hiệp tác hướng tới ngày mai của cả hai bên. Bắt đầu từ những nạm nối lại quan hệ sau chiến tranh, đến tháng 7.1995, bang giao Việt Nam - Hoa Kỳ đã chính thức được thiết lập, mở ra một chương hoàn toàn mới trong quan hệ giữa hai nhà nước và dân chúng hai nước. Trong 18 năm qua, mối bang giao Việt Nam - Hoa Kỳ đã có những bước phát triển mau chóng. Năm 2005, hai nước đã xác lập phạm vi “quan hệ đối tác ổn định và bền vững”.

Cùng với các bước phát triển của quan hệ, phương cách quan hệ giữa hai bên đang dần thay đổi. Mô thức quan hệ giữa hai cựu thù mà đặc trưng là những chính sách phong bế, cấm vận, trừng phạt trước đây đã nhường chỗ cho các chính sách hòa giải và cộng tác nhiều mặt, đối tác xây dựng mà đặc trưng là trọng thiết chế chính trị của nhau, cùng có lợi, đối thoại, gia tăng giao lưu để thu hẹp khác biệt…

Đến nay quan hệ kinh tế, thương nghiệp Việt Nam - Hoa Kỳ đã phát triển chóng vánh. Từ năm 2005, Hoa Kỳ đã trở nên thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Kim ngạch thương nghiệp hai chiều tăng gấp 54 lần trong 18 năm. Tổng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) của Hoa Kỳ vào Việt Nam tính đến cuối tháng 5.2013 đạt 10,5 tỉ USD, đứng thứ 7 trong số các nước, vùng bờ cõi có đầu tư vào Việt Nam. Cộng tác về khoa học, công nghệ, hợp tác về văn hóa, giáo dục, du lịch, quốc phòng - an ninh cũng đang phát triển sâu rộng. Các hoạt động cộng tác về y tế và nhân đạo như rà phá bom mìn, vật liệu nổ còn sót lại sau chiến tranh, vấn đề di chứng và chất độc da cam dioxin, chừng người mất tích trong chiến tranh… đã có sự hợp tác tốt và hiệu quả cao, có sức lan tỏa lớn từ cả hai phía.

Thưa các quí vị,

Thông điệp mà tôi muốn nhấn mạnh với quí vị là Việt Nam mong muốn hai nước sẽ tăng cường cộng tác toàn diện vì lợi. Của dân chúng hai nước, cùng chung tay đóng góp và vun đắp cho một châu Á - Thái Bình Dương hòa bình, ổn định, năng động và thịnh vượng. Và chúng ta cần cố, hết sức nuốm hiệp tác với nhau trên ý thức coi trọng, đồng đẳng và cùng có lợi vì đích chung đó.

Tôi cảm ơn tấn sĩ John Hamre và quí vị về buổi tiếp đón trọng thể này. Mong rằng CSIS sẽ đấu có nhiều cuộc hội nghị, hội thảo, tọa đàm nhằm bàn thảo những ý tưởng về các tiến trình cộng tác tại châu Á - yên bình Dương, về sự phát triển của quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ. Mong rằng mỗi quý vị có mặt tại đây sẽ đấu những đóng góp tích cực và có ý nghĩa cho những tiến trình đó, như quý vị đã và đang làm.

Xin trân trọng cảm ơn!

Chủ tịch Nước CHXHCN Việt Nam Trương Tấn Sang

(*) Bài phát biểu của chủ toạ nước Trương Tấn Sangtại trọng điểm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế Hoa Kỳ, chiều 25.7 (giờ Mỹ), nhân chuyến thăm chính thức của Chủ tịch nước đến Hoa Kỳ. Các tít phụ trong bài doThanh Niên Onlineđặt.


No comments:

Post a Comment